Hà thủ ô đỏ còn có tên gọi khác là dạ hợp, giao đằng, khua tình,… Tên khoa học là Fallopia multiflora (Thunb.) Haraldson, thuộc họ rau răm (Polygonaceae). Là một trong những vị thuốc quý được dùng phổ biến để chữa bệnh trong đông y.
1. Mô tả:
Cây hà thủ ô đỏ là dạng dây leo, sống lâu năm, thân rễ phát triển thành củ. Thân dây quấn, xoắn vào nhau, nhẵn, có màu xanh lá. Lá mọc so le, dài 4-8cm, rộng 2,5-5cm, phiến lá hình tim, đầu lá nhọn, mép lá hơi lượn sóng.
Hoa nhỏ mọc thành chùm nhiều nhánh, mọc cách nhau ở kẽ những lá bắc ngắn, mỏng. Bầu hoa có 3 cạnh, 3 vòi ngắn rời nhau. Bao hoa màu trắng, có 8 nhụy, trong đó có 3 nhụy hơi dài hơn. Đầu nhụy hình mào gà rũ xuống. Quả 3 góc, nhẵn được chứa trong bao hoa.
Dược liệu hà thủ ô đỏ: có hình tròn không đều, củ có kích thước to nhỏ khác nhau. Mặt ngoài dược liệu có những chỗ lồi lõm do nếp nhăn tạo thành, mặt cắt ngang có lớp bần mỏng màu nâu sẫm, vỏ màu đỏ hồng, có nhiều bột.
2. Thành phần hóa học:
Trong hà thủ ô đỏ có chứa anthraglycosid 1,7%; trong đó có emodin, physcion, rhein, chrysophanol, proteid 1,1%; tinh bột 45,2%; lipid 3,1%; chất vô cơ 4.5% và các chất tan trong nước chiếm 26,45 bao gồm lectin, rhaponticin.
Theo đông y, hà thủ ô đỏ có vị hơi đắng, sau đó là ngọt nhẹ, tính hàn.
3. Tác dụng của hà thủ ô đỏ:
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiêu hóa như táo bón, đại tiện ra máu:
Hiệu quả của hà thủ ô đỏ không thấy ngay lập tức mà sau khi dùng liên tục 3-4 tháng, tuy chậm nhưng lại bền bỉ và tốt cho cả cho những bệnh nhân bị bệnh trĩ cấp độ 2, do búi trĩ tự phục hồi và co lên.
- Bổ huyết, chữa suy nhược cơ thể:
Cũng như trên, do đặc tính tác dụng chậm nhưng có tính bền bỉ nên nuôi dưỡng sâu trong cơ thể cùng hợp chất tamin có trong hà thủ ô đỏ, sản sinh ra tế bào máu gốc đa năng tạo hồng cầu trong máu, từ đó giảm chứng thiếu máu, phòng đột quỵ, và các biến chứng như tai biến mạch máu não.
- Kéo dài tuổi thọ:
Thành phần hóa học có trong hà thủ ô đỏ giúp cơ thể luôn khỏe mạnh, chống lại các gốc tự do gây bệnh, đồng thời chống lão hóa cơ thể, từ đó tăng tuổi thọ cho những người thường xuyên uống nước hà thủ ô đỏ.
- Làm đen tóc, khỏe xương khớp:
Dùng 1 lượng hà thủ ô đỏ và trắng bằng nhau ngâm nước vo gạo trong 4 ngày đêm, bỏ vỏ. Lấy đậu đen rửa sạch, cho một lớp đậu đen rồi tiếp đến hà thủ ô, đem đồ chín, sau đó phơi khô rồi lại tiếp tục đồ lại lần nữa, làm đủ 9 lần như thế. Đem hà thủ ô sấy khô, tán bột mịn rồi uống với nước sôi.
- Tốt cho hệ tim mạch
Theo kết quả nghiên cứu, hà thủ ô đỏ còn điều chỉnh rối loạn lipid máu, ngăn ngừa tình trạng sơ vữa động mạch, bảo vệ tim mạch đồng thời tăng cường chức năng gan.
- Tăng cường hệ miễn dịch
Hợp chất anthraquinon trong hà thủ ô đỏ có khả năng hỗ trợ điều trị sốt rét, ngăn chặn và tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể.
- Tốt cho hệ thần kinh:
Lecithin trong hà thủ ô đỏ làm kích thích quá trình trao đổi chất, giúp loại bỏ độc tố trong cơ thể, không những vậy còn tốt cho hệ tuần hoàn, điều hòa máu lên não và tăng chức năng hệ thần kinh.
4. Lưu ý:
Ngoài hà thủ ô đỏ còn có hà thu ô trắng, nhưng hà thủ ô được đánh giá cao hơn về dược tính và được sử dụng phổ biến hơn.
Hà thủ ô đỏ có hình dáng tương tự củ khoai lang, nhưng khó bẻ và có nhiều chỗ lồi lõm, cứng hơn.
Khi dùng hà thủ ô đỏ nên hạn chế ăn huyết động vật, củ cải trắng, củ hành hay tỏi. Những người bị tiêu chảy không nên dùng hà thủ ô đỏ, nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi áp dụng chữa bệnh để tránh những tác dụng không mong muốn.
