ĐẦU RÌU
Tên khác: Thỉ cô cô, Kê quan điểu, Sơn hòa thượng
Tên khoa học: Upupa epops L., họ Đầu rìu (Upupidae). Chim đầu rìu sinh trưởng và phát triển ở nhiều địa phương nước ta. Chim sống thành từng đôi hay đàn nhỏ trong các rừng thưa, bìa rừng, hay làng mạc có nhiều cây cối rậm rạp.
Mô tả: Thân dài khoảng 30 cm, mỏ rất dài, mảnh và cong dần xuống. Trên đầu có mào lông dài có thể dựng lên hay xẹp xuống. Lúc long mào dựng lên trông giống hình đầu rìu. Chim Đầu rìu làm tổ trong các hốc cây, kẽ đá. Thức ăn chính là các côn trùng nhỏ.
Bộ phận dùng: Toàn con chim, có thể săn bắt quanh năm, thường săn bắt vào mùa thu, đông. Làm thịt, loại bỏ lông và nội tạng, rửa sạch, dùng tươi hoặc sao vàng nghiền bột dùng dần.
Thành phần hóa học chính:
Công dụng: Thịt Đầu rìu vị cay chua, có tác dụng nhuận gan, trấn tâm an thần, dùng chữa bệnh kinh giản, bệnh về tinh thần, sốt rét.
Cách dùng, liều lượng: Mỗi lần một con (dùng tươi), dùng dạng bột thịt 12-15g, dạng thuốc sắc, dạng hoàn, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Bài thuốc:
1. Chữa bệnh sốt rét: Đầu rìu một con (bỏ lông, nội tạng, sao vàng, tán bột), Oát nhĩ thảo, Hổ chưởng thảo, Xuyến thảo, Phòng phong, Bạch đầu ông mỗi vị 12g, các dược liệu sắc thuốc uống với Bột thịt đầu rìu 12g, uống trước khi phát bệnh.
2. Chữa kinh giản: Đầu rìu 1 con (bỏ lông, nội tạng, sao vàng, tán bột), Kinh giới 15g, Bạch phàn 5g, Sinh bán hạ 15g, Thiên trúc hoàng 15g, Giun đất 50g, sắc lấy nước uống với Bột thịt đầu rìu 12g, uống trước khi phát bệnh.
3. Chữa tinh thần phân liệt: Đầu rìu 1 con (bỏ lông, da, dạ dày, rửa sạch, sao vàng, tán bột), chặt thành miếng, gia Chu sa 2,5-5g, cho một lượng muối vừa đủ, hoàn trộn cho đều mỗi ngày một lần, 3 ngày là một liệu trình.